Dziedziczenie kredytu hipotecznego – co po śmierci kredytobiorcy?

Kredyt hipoteczny to produkt, który pomaga spełnić marzenie o własnym mieszkaniu. Jednak to zobowiązanie długookresowe, które kredytobiorca spłaca przez 20-30 lat. To bardzo długi okres, w trakcie którego mogą wydarzyć się różne przypadki losowe jak śmierć kredytobiorcy. W takich przypadkach niespłacony kredyt jest dziedziczony. Jednak inaczej wygląda sprawa kredytu, gdy zmarły miał wykupione ubezpieczenie.   

 

Rosnące ceny nieruchomości wpływają na wzrost wartości zaciąganych kredytów mieszkaniowych. W okresie pierwszych trzech kwartałów 2021 roku ponad połowa takich kredytów to zobowiązania na wysokie kwoty. Kredyty o wartości ponad 500 tys. zł stanowiły w tym czasie 27% wszystkich zaciąganych hipotek. Zauważalny jest również wzrost średniej wartości udzielanego kredytu mieszkaniowego – we wrześniu 2021 roku wyniosła ona 335,3 tys. zł. Dynamika wzrostu średniej wartości kredytu hipotecznego jest zróżnicowana regionalnie. Najwyższe wzrosty wartości zobowiązań dotyczyły województwa warmińsko-mazurskiego (20,4%), łódzkiego (17%) i zachodnio-pomorskiego (16,4%) (źródło: https://media.bik.pl/informacje-prasowe/708124/rosna-ceny-nieruchomosci-rosnie-wartosc-hipotek). Jak widać, zainteresowanie kredytami hipotecznymi jest ogromne. Co jednak, gdy kredytobiorca umrze?

 

Dziedziczenie kredytu hipotecznego a prawo

 

Zgodnie z Kodeksem cywilnym prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Oznacza to, że po śmierci kredytobiorcy jego spadkobiercy muszą spłacać kredyt, ponieważ zobowiązanie finansowe nie ulega umorzeniu ani anulowaniu. W Kodeksie cywilnym czytamy:

 

„Zobowiązanie do zwrotu wchodzi w skład spadku jako dług spadkowy, przy czym obejmuje on zarówno raty kredytu wymagalnego jeszcze przed śmiercią kredytobiorcy, jak i raty, które stają się wymagalne po tej chwili. Śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej,  a tym samym spadkobiercy zobowiązani są do zwrotu kredytu na zasadach określonych w umowie, z uwzględnieniem przewidzianego harmonogramu spłat, chyba że umowa przewiduje automatyczną wymagalność całości kredytu z chwilą śmierci kredytobiorcy. Po śmierci kredytobiorcy bank powinien ustalić krąg spadkobierców i wezwać ich do wykonania umowy” (art. 922, 1 KC).

 

Dziedziczenie kredytu hipotecznego – spadek

 

Zgodnie z przepisami prawa dług, czyli w naszym przypadku kredyt hipoteczny, jest dziedziczony przez spadkobierców waz z innymi prawami majątkowymi. Jeśli spadek jest przepisany, wtedy osoba, która go dziedziczy, jest odpowiedzialna za kontakt z bankiem i płacenie rat zobowiązania. Jeśli nie ma takich osób, wtedy spadkobiercy są ustalani zgodnie z przepisami prawa na mocy dziedziczenia ustawowego. Jeśli spadkobiercy przyjmują spadek, wtedy decydują się na przyjęcie wszystkich dóbr materialnych oraz długów wobec instytucji finansowej.

 

Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego po śmierci małżonka spadek przypada w równej części drugiemu małżonkowi oraz dzieciom. Jednak wdowie czy wdowcowi nie może być przekazana mniej niż jedna czwarta całości spadku. W przypadku, gdy jedno z dzieci  nie żyje, wtedy jego część przypada wnukom (zstępni). Zgodnie z prawem, jeśli kredytobiorca żył w wolnym związku bez dzieci, wtedy konkubent nie ma prawa do dziedziczenia, a spadek przypada rodzicom zmarłej osoby. Jeśli natomiast w związku takim są dzieci, wtedy one są dziedzicami spadku.

 

Śmierć kredytobiorcy a odrzucenie spadku

 

Jeśli spadkobierca nie chce spłacać kredytu po śmierci kredytobiorcy, wtedy może spadek odrzucić. Takie rozwiązanie warto rozważyć, gdy pozostałe do spłaty zobowiązanie jest wysokie i przekracza aktywa masy spadkowej. Aby jednak skorzystać z takiej opcji, trzeba pamiętać, że prawo takie jest ograniczone w czasie. Oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku można złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tym, że otrzymał spadek . Brak oświadczenia we wskazanym terminie skutkować będzie przyjęciem spadku wraz z aktywami i długami.

 

W przypadku odrzucenia spadku przechodzi on na zstępnych, czyli dzieci i wnuki osób, które ten spadek odrzuciły. Aby ci spadkobiercy nie dziedziczyli długów, muszą także odrzucić spadek we wskazanym czasie. Jeśli są to osoby niepełnoletnie, wtedy ich opiekunowie prawni muszą wystąpić z wnioskiem do sądu rodzinnego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dzieci.

 

Dziedziczenie kredytu w związku nieformalnym

 

Decydując się na kredyt hipoteczny w związku nieformalnym, należy wziąć pod uwagę prawo i uregulować sprawę dziedziczenia. Małżonkowie dziedziczą po sobie z mocy prawa, chyba że inaczej stanowi testament. W związku nieformalnym może dojść do sytuacji, że po śmierci kredytobiorcy część wspólnego mieszkania i długu odziedziczy jego rodzina. Przed taka sytuacją można zabezpieczyć partnera, sporządzając testament. Jednak wtedy trzeba wziąć pod uwagę kwestię podatku od spadku i darowizn, który według prawa obowiązuje osoby niespokrewnione przyjmujące spadek.

 

Śmierć kredytobiorcy a ubezpieczenie kredytu

 

Ubezpieczenie kredytu jest najskuteczniejszą formą ochrony spadkobierców przed dziedziczeniem długów. Dotyczy to każdego zobowiązania finansowego, jednak przy kredycie gotówkowym polisa nie zawsze jest wymagana. Inaczej jest przy kredycie hipotecznym. W tym przypadku na ogół obowiązkowe jest dla kredytobiorcy ubezpieczenie na życie. Jego śmierć jest podstawą dla banku o wystąpienie do ubezpieczyciela o wypłatę odszkodowania. Jeśli kredytobiorca miał taką polisę, wtedy spadkobiercy muszą do banku dostarczyć jego akt zgonu. Jednak warto wiedzieć, że wysokość odszkodowania nie zawsze pokrywa kwotę niespłaconego kredytu, wtedy spłatą pozostałej części zobowiązania mogą być częściowo obciążenie spadkobiercy.

 

Najlepszym zabezpieczeniem rodziny przed niespodziewanymi obciążeniami finansowymi jest ubezpieczenie na życie. W takim przypadku dług spłaci ubezpieczyciel. Innym rozwiązaniem jest wnioskowanie do banku o umorzenie kredytu, jeśli jest to uzasadnione trudną sytuacją finansową rodziny. Jednak bank nie musi się zgodzić na anulowanie długu.